Mijn kind is overprikkeld, wat kan ik doen?

Als ouder kan het lastig zijn als je kind overprikkeld is. Misschien raakt je kind snel geïrriteerd, trekt het zich terug of reageert het heftiger dan normaal. Overprikkeling komt vaker voor bij kinderen die de wereld intens beleven en kan een grote invloed hebben op hun welzijn en jullie gezinsleven. Gelukkig zijn er manieren om je kind te helpen ontprikkelen en weer tot rust te komen.

In deze blog leg ik uit wat overprikkeling is, hoe je het kunt herkennen en hoe je je kind kunt helpen. Daarnaast bied ik handvatten om overprikkeling zoveel mogelijk te voorkomen.

 

Wat betekent het als je kind overprikkeld is?

Overprikkeling treedt op wanneer de hersenen van een kind meer informatie binnenkrijgen dan ze kunnen verwerken. Dit gebeurt vaak bij kinderen, vooral als ze hooggevoelig zijn. Ze nemen prikkels – zoals geluiden, geuren, emoties van anderen, en visuele indrukken – intenser waar. Wanneer er te veel van deze prikkels tegelijk komen of wanneer ze geen tijd hebben om alles te verwerken, raakt hun systeem overbelast.

Prikkels kun je vergelijken met een zandtrechter in de zandbak. Droog, fijn zand kan prima door een trechter heen. Zodra het gaat regenen (=spannende, nieuwe, emotionele of te veel gebeurtenissen achter elkaar) gaat het zand aan elkaar plakken. De stukken zand kunnen plotseling niet meer zo gemakkelijk door de trechter. Al snel raakt de trechter verstopt en loopt het vast. Als je zand blijft aanbieden, loopt het over. Het zand zal de kans moeten krijgen om te drogen, alvorens er weer nieuw zand aangeboden wordt.

Zo werkt het ook met een overprikkeld brein. Voor ouders kan overprikkeling zich soms onverwacht voordoen. Een kind dat het ene moment vrolijk speelt, kan plotseling boos, verdrietig of zelfs helemaal stil worden. Dit komt omdat hun ‘emmertje’ vol raakt, of de trechter die verstopt raakt.

 

Veelvoorkomende signalen van overprikkeling zijn:

  • Emotionele uitbarstingen zoals huilen of boosheid.
  • Terugtrekken of zichzelf afsluiten.
  • Vermoeidheid of lusteloosheid.
  • Overgevoeligheid voor geluid, licht of aanraking.
  • Slaapproblemen of onrustig gedrag.

Overprikkeling kan voorkomen na een drukke dag op school, een verjaardagsfeest of zelfs een verandering in de dagelijkse routine. Het herkennen van deze signalen is de eerste stap om je kind te helpen.

Daarnaast kan overprikkeling ook subtielere vormen aannemen, zoals concentratieproblemen of lichamelijke klachten, waaronder buikpijn of hoofdpijn. Elk kind uit dit anders, en het is belangrijk om goed te observeren wat er bij jouw kind gebeurt.

 

Waarom raakt mijn kind overprikkeld?

Er zijn verschillende oorzaken voor overprikkeling. Hier zijn enkele belangrijke factoren:

  1. Externe prikkels

Drukke omgevingen zoals winkelcentra, speelplekken of klaslokalen kunnen te veel worden. Geluiden, bewegingen en drukte stapelen zich op en overweldigen het zenuwstelsel van je kind. Zelfs een bezoek aan de supermarkt kan soms al te veel zijn.

  1. Emotionele prikkels

Hooggevoelige kinderen voelen emoties van anderen vaak sterk aan. Een conflict met een vriendje, teleurstellingen of spanning in huis kunnen hen diep raken. Deze emotionele lading blijft vaak langer hangen.

  1. Gebrek aan rustmomenten

Een volgeplande dag zonder voldoende pauzes kan overprikkeling in de hand werken. Rust en regelmaat zijn cruciaal om te herstellen. Wanneer een kind continu bezig wordt gehouden of wordt afgeleid (ook door een tablet/televisie), heeft het geen tijd om prikkels te verwerken.

  1. Eigen verwachtingen

Soms leggen kinderen zichzelf hoge verwachtingen op, bijvoorbeeld om te presteren op school of te voldoen aan sociale normen. Dit kan leiden tot interne spanning die bijdraagt aan overprikkeling.

 

Hoe help ik mijn kind ontprikkelen?

Ontprikkelen betekent dat je kind de kans krijgt om prikkels te verwerken en weer tot rust te komen. Dit kun je op verschillende manieren doen, afhankelijk van wat je kind nodig heeft.

  1. Creëer een rustige omgeving

Een veilige, rustige plek waar je kind zich kan terugtrekken is voor veel kinderen heel belangrijk. Zorg voor een stille kamer met gedimd licht, een comfortabele stoel of bed en misschien een favoriete knuffel. Vermijd harde geluiden en andere storende elementen.

  1. Plan dagelijkse rustmomenten

Maak ontspanning onderdeel van de routine. Dit kan bijvoorbeeld na schooltijd, wanneer je kind tijd heeft om bij te komen voordat er nieuwe activiteiten worden ondernomen. Rustmomenten werken preventief tegen overprikkeling.

  1. Stimuleer ontspannende activiteiten

Rustgevende activiteiten kunnen helpen om spanning los te laten. Denk aan:

  • Tekenen, schilderen of kleuren.
  • Een rustig boek lezen of samen een verhaal luisteren.
  • Buiten wandelen of in de natuur spelen.
  • Ademhalingsoefeningen, zoals de “ballonademhaling” waarbij je kind in gedachten een ballon langzaam opblaast.
  • ‘Rondscharrelen’ door het huis.

Mocht je behoefte hebben aan nog meer voorbeelden en een reminder, die je op kunt hangen; klik dan op deze link en download de poster Download tips om te ontprikkelen | Marieke Pfeiffer

  1. Beperk schermtijd

Hoewel schermen soms verleidelijk zijn als afleiding, kunnen ze juist extra prikkels toevoegen. Probeer schermtijd te beperken, vooral vlak voor het slapen gaan. In plaats daarvan kun je kiezen voor activiteiten die de zintuigen kalmeren (voorbeelden hiervan vind je in de link hierboven).

  1. Gebruik zintuiglijke hulpmiddelen

Sommige kinderen vinden het fijn om zintuiglijke hulpmiddelen te gebruiken, zoals een verzwaringsdeken, zachte stoffen of kalmerende muziek. Dit kan helpen om een gevoel van veiligheid en rust te creëren. Ook aromatherapie kan een ondersteunende rol spelen.

 

Hoe kun je overprikkeling voorkomen?

Hoewel overprikkeling niet altijd te voorkomen is, kun je met een paar eenvoudige stappen de kans erop verkleinen:

Stel duidelijke grenzen

Kinderen hebben behoefte aan structuur en voorspelbaarheid. Zorg voor een vaste routine met duidelijke momenten voor rust en activiteiten. Leg uit waarom bepaalde keuzes worden gemaakt, zodat je kind zich veilig voelt.

Leer je kind signalen herkennen

Help je kind om te begrijpen wanneer het te veel wordt. Praat over hoe het zich voelt en welke momenten of situaties stressvol kunnen zijn. Door bewustwording leren kinderen hun eigen grenzen beter aanvoelen.

Plan voldoende ‘downtime’

Houd het programma rustig, met voldoende tijd tussen activiteiten. Bied je kind na een drukke dag op school de mogelijkheid om thuis te ontspannen. Soms kan een simpele wandeling of knutselmoment al helpen.

Voeding en hydratatie

Let op de basisbehoeften van je kind, zoals gezonde voeding en voldoende drinken. Dit kan verrassend veel invloed hebben op het energieniveau en het vermogen om prikkels te verwerken.

 

Hulp nodig?

Als je merkt dat je kind regelmatig overprikkeld is en dit een grote impact heeft op het dagelijks leven, kan het zinvol zijn om hulp in te schakelen. Als holistisch therapeut kan ik je kind helpen om met prikkels om te gaan en meer balans te vinden. Hierbij wordt gekeken naar het kind als geheel: lichaam, geest, emoties en omgeving. Lees voor meer informatie het blog “Holistisch”, wat is dat eigenlijk?.

 Overprikkeling is een veelvoorkomend probleem bij kinderen, zeker bij hooggevoelige kinderen. Door de signalen te herkennen en op tijd actie te ondernemen, kun je je kind helpen om te ontprikkelen en zich weer ontspannen te voelen. Creëer rust, bied steun en blijf samen ontdekken wat werkt.

Wil je meer weten over hoe je jouw kind kunt helpen of zoek je extra begeleiding? Neem gerust contact met mij op. Samen kunnen we werken aan ontspanning in jullie gezin.

Lieve groetjes,
Marieke